Bir Derviş ve Bir Seyyahın Kesişim Noktası: Seyahat (Sarı Saltuk ve İbn Batuta Özelinde)

Abstract

3. yüzyılda yaşamış bir derviş Sarı Saltuk ile 14. yüzyılda yaşamış seyyah İbn Batuta birbirine yakın yüzyıllarda hayata gelmişlerdir.
İkisinin ortak özelliklerinden bir diğeri ise yaşamlarının konforundan uzaklaşmaya cesaret ederek hem kendilerine hem de gelecek nesillere kalacak derin hatıralar bırakmalarıdır. Bu hatıraların oluşturduğu her bir eser müceddidinden etkiler barındırmaktadır. Seyahatname tarzındaki ürünlerde ise müellifin her bir adımda kararlarının farklı sonuçlar doğurabilecek potansiyelde olması, söz konusu eserleri daha eşsiz ve özgün kılmaktadır. Bu bağlamda çalışmaya konu olan iki seyyahtan biri Arap coğrafyasında dünyaya gelmiş ve neredeyse doğudan batıya pek çok yere ulaşmış İbn Batuta’dır. Bir diğeri ise Anadolu’da dünyaya gelen ama bıraktığı izlerle bu coğrafyayı aşan, kerametlere mazhar olduğu aktarılan, cengaverliğinin yanısıra ilmî derinliğiyle de bilinen Sarı Saltuk’tur. Bu çalışmada zikredilen iki şahsiyet farklı coğrafya ve ilmî birikimleriyle yola çıkan seyyahlar olarak ele alınmış, hayatlarında ve eserlerinde yer alan farklı ve paralel noktalar üzerinde durulmak istenmiştir. Makale kaynak tarama yöntemiyle ilerlemiştir. İbn Batuta’nın seyahatlerinin en açık şekilde görülebilmesini, Sarı Saltuk’un izlerinin coğrafyalar üzerindeki etkisinin gözlemlenebilmesini detaylı sağlayan iki eser Seyahatnâme ve Saltuk-nâme üzerinde analizler yapılmıştır. Çalışmanın neticesinde Sarı Saltuk ve İbn Batuta’nın farklı yöntem ve tarzları bulunmasına rağmen benzer coğrafyalarda halk tarafından tanınıp izdüşümlerine sebep oldukları sonucuna varılmıştır.